ฐานกรณ์
เนื้อหาส่วนนี้จะมี 2 คำที่ต้องทำความเข้าใจคือคำว่าฐาน และกรณ์
ฐานกรณ์ คือ คำใช้เรียกอวัยวะต่างๆ ในช่องปากที่ใช้ในการออกเสียง โดยแยกตามลักษณะการทำงานในการออกเสียงได้ 2 ประเภท คือ ฐาน และ กรณ์ มีรายละเอียดดังต่อไปนี้
- ฐาน หมายถึง อวัยวะที่ไม่เคลื่อนไหวในขณะเปล่งเสียง อวัยวะเหล่านี้อยู่ทางด้านบนของช่องปาก ได้แก่ ริมฝีปากบน ฟันบน ปุ่มเหงือก เพดานแข็ง เพดานอ่อน ลิ้นไก่ และผนังคอ
- กรณ์ คือ อวัยวะที่เคลื่อนไหวไปประชิดฐานเมื่อเปล่งเสียง อวัยวะเหล่านี้อยู่ทางด้านล่างของช่องปาก ได้แก่ ริมฝีปากล่าง ฟันล่าง และลิ้น
ดูตารางประกอบเลยจ้ะ
เพิ่มเติมเรื่องฐาน
อักษรหรืออักขระ ทั้ง 41 ตัว มีสระและพยัญชนะ 38 ตัว ที่มีฐานที่เกิดเป็นหลักประจำเพียงฐานเดียวอยู่ทั้งสิ้น 6 ฐาน ดังนี้
- ฐานเกิดที่ลำคอเรียก กัณฐชะ ได้แก่ อ อา กฺ ขฺ คฺ ฆฺ งฺ หฺ
- ฐานเกิดที่เพดานเรียก ตาลุชะ ได้แก่ อิ อี จฺ ฉฺ ชฺ ฌฺ ยฺ
- ฐานเกิดที่ปุ่มเหงือกเรียก มุทธชะ ได้แก่ ฏฺ ฐฺ ฑฺ ฒฺ ณฺ รฺ ฬฺ
- ฐานเกิดที่ฟัน เรียก ทันตชะ ได้แก่ ตฺ ถฺ ทฺ ธฺ นฺ ลฺ สฺ
- ฐานเกิดที่ริมฝีปาก เรียก โอฏฐชะ ได้แก่ อุ อู ปฺ ผฺ พฺ ภฺ มฺ
- ฐานเกิดที่จมูก เรียก นาสิกชะ ได้แก่ อํ (นิคหิต)
อักขระที่เหลือ อีก 3 ตัว ไม่ได้เกิดจากฐานเดียว แต่เกิดจาก 2 ฐาน ได้แก่
- เกิดจากฐานลำคอและฐานเพดาน เรียก กัณฐตาลุชะ ได้แก่ เอ
- เกิดจากฐานลำคอและฐานริมฝีปาก เรียก กัณฐโอฏฐชะ ได้แก่ โอ
- เกิดจากฐานฟันและฐานริมฝีปาก เรียก ทันตโอฏฐชะ ได้แก่ วฺ
เพิ่มเติมเรื่องกรณ์
ภาษาบาลีแบ่งกรณ์ ได้ 4 อย่าง ดังนี้
- ชิวหามัชฌะ กลางลิ้น คือกรณ์ที่กระทบกับ ตาลุชะ (เพดาน) ทำให้เกิดเสียง
- ชิวโหปัคคะ ถัดปลายลิ้นเข้ามา คือกรณ์ที่กระทบกับ มุทธชะ (ปุ่มเหงือก) ทำให้เกิดเสียง
- ชิวหัคคะ ปลายลิ้น คือกรณ์ที่กระทบกับ ทันตชะ (ฟัน) ทำให้เกิดเสียง
- สกัฏฐานะ ฐานของตนเอง เป็นกรณ์ของอักษรที่เหลือคือนอกจากลิ้นแล้วก็เอาฐานเกิดของอักษรนั้นๆ เป็นกรณ์ เช่น กฺ ขฺ คฺ ฆฺ งฺ เกิดจากคอ ก็เอาคอเป็นทั้งฐานและกรณ์ เป็นต้น
ลองฝึกออกเสียงดูนะครับจะช่วยให้เราจำฐานที่เกิดได้ดีขึ้นโดยไม่ต้องใช้ความจำมาก จำไว้ง่ายๆ ว่าฐานคือที่เกิดเสียง ส่วนกรณ์คือลิ้นที่ไปกระทบนั่นเอง
นอกจากฐานกรณ์แล้ว ยังมีประเภทของเสียงที่เปล่งออกมาด้วย เมื่อเสียงออกมาแล้วเป็นเสียงหนักเบา ก้องหรือไม่ก้อง เป็นต้น เรามาดูกันว่ามีประเภทไหนบ้าง
ประเภทของเสียงที่เปล่งออกมา
- อโฆสะ คือ เสียงไม่ก้อง ได้แก่ พยัญชนะที่ 1, 2 ทั้ง 5 วรรค และ ส
- โฆสะ คือ เสียงก้อง ได้แก่ สระทั้งหมด, พยัญชนะที่ 3, 4, 5 ทั้ง 5 วรรค และพยัญชนะอวรรค ได้แก่ ย ร ล ว ห ฬ อํ
- สิถิล คือ เสียงเบา ได้แก่ พยัญชนะที่ 1, 3 ทั้ง 5 วรรค
- ธนิต คือ เสียงหนัก ได้แก่ พยัญชนะที่ 2, 4 ทั้ง 5 วรรค และ ห
- อนุนาสิก คือ มีเสียงขึ้นจมูก ได้แก่ พยัญชนะตัวที่ 5 ทั้ง 5 วรรค และ อํ
- อัฒสระ คือ ครึ่งสระ ได้แก่ ย ร ล ว
- อุสุมะ คือ มีเสียงลมสอดแทรกออกมาตามฟัน ได้แก่ ส
เรื่องฐานกรณ์และการเปล่งเสียง จะมีความสัมพันธ์กันค่อนข้างมาก ข้อสอบมักจะถามรวมๆ กัน และจะพลิกแพลงเอาความรู้พื้นฐานในเรื่องฐานกรณ์มาประยุกต์กับเรื่องสระและพยัญชนะ โดยจะมีคำถามเกี่ยวกับฐานที่เกิดของสระและพยัญชนะ และถามถึงการออกเสียงคำในภาษาบาลี ฉะนั้น จึงควรเน้นเรื่องฐานที่เกิดของสระและพยัญชนะ พยัญชนะโฆสะ อโฆสะ เสียงธนิต เสียงสิถิล เป็นต้น ควรจำรูปตารางสรุปการออกเสียงและฐานของพยัญชนะและสระในภาษาบาลีไว้ให้ดี เพื่อความแม่นยำรวดเร็วในการทำข้อสอบ
ที่สำคัญชื่อเฉพาะแต่ละอย่าง อย่าลืมเชียว!!!