สังขยา
เนื้อหาในส่วนนี้เป็นเรื่องเกี่ยวกับการนับจำนวน มีความสัมพันธ์กับเรื่องคุณนามด้วย เพราะถือว่าเป็นคำที่ขยายนามนามเช่นเดียวกัน ถ้าเราเข้าใจหลักการใช้คุณนามก็จะทำให้เข้าใจเรื่องสังขยาได้ไม่ยาก เนื้อหาประกอบไปด้วย 2 ส่วนหลักคือ ปกติสังขยา และ ปูรณสังขยา
สังขยา คือการนับจำนวนในภาษาบาลี เพื่อบอกให้รู้จำนวนที่แน่นอน แบ่งออกเป็น 2 ชนิดคือ ปกติสังขยา ได้แก่ การนับเลขตามปกติ เช่น 1, 2, 3 … เป็นต้น และ ปูรณสังขยา ได้แก่ การนับตามลำดับ เช่น ที่ 1, ที่ 2, ที่ 3 … เป็นต้น
ทั้งปกติและปูรณสังขยา เมื่อนำไปใช้จะต้องนำไปแจกวิภัตติเหมือนกับคำนามทั่วไป
ก่อนทีจะไปเรื่องแจกวิภัตติ เรามาทำความรู้จักคำศัพท์ที่เกี่ยวกับการนับจำนวนก่อนดีกว่า
เริ่มด้วย 1-30 ก่อนเลย
1 เอก 16 โสฬส
2 ทฺวิ 17 สตฺตรส
3 ติ 18 อฏฺฐารส
4 จตุ 19 เอกูนวีสติ, อูนวีส
5 ปญฺจ 20 วีสติ, วีส
6 ฉ 21 เอกวีสติ
7 สตฺต 22 ทฺวาวีสติ, พาวีสติ
8 อฏฺฐ 23 เตวีสติ
9 นว 24 จตุวีสติ
10 ทส 25 ปญฺจวีสติ
11 เอกาทส 26 ฉพฺพีสติ
12 ทฺวาทส, พารส 27 สตฺตวีสติ
13 เตรส 28 อฏฺฐวีสติ
14 จตุตฺทส, จุทฺทส 29 เอกูนตึสติ, เอกูนตึส
15 ปญฺจทส, ปณฺณรส 30 ตึสติ, ตึส
ตัวเลขเหล่านี้เป็นตัวเลขที่ใช้บ่อย
จะสังเกตว่าตั้งแต่ 11 เป็นต้นไปหลักหน่วยจะวางหน้าหลักสิบ
เราก็ใช้วิธีนี้กับตัวเลขอื่นๆ ต่อไปได้
มาดูกันว่าหลักสิบหรือจำนวนเต็มมีอะไรบ้าง
10 ทส
20 วีสติ, วีส
30 ตึสติ, ตึส
40 จตฺตาฬีส, ตาฬีส
50 ปญฺญาส, ปณฺณาส
60 สฏฺฐี
70 สตฺตติ
80 อสีติ
90 นวุติ
100 สต
1,000 สหสฺส
10,000 ทสสหสฺส
100,000 สตสหสฺส, ลกฺข
1,000,000 ทสสตสหสฺส
10,000,000 โกฏิ
นี่เป็นเพียงตัวเลขที่ใช้ในภาษาบาลี
อย่างที่บอกแต่แรกว่าจำนวนพวกนี้จะต้องนำไปแจกวิภัตติอีกครั้งหนึ่ง
ช่วงนี้จำตัวเลขไปก่อนนะครับ คราวหน้ามาดูว่าจะใช้ยังไง